Phú Quý là một huyện đảo thuộc tỉnh Bình Thuận, Việt Nam.
Huyện đảo Phú Quý thuộc tỉnh Bình Thuận với khoảng cách tới các vùng lân cận như sau:
Huyện đảo Phú Quý có ba xã [3]: Long Hải, Ngũ Phụng (huyện lị), Tam Thanh.
Hiện nay, trung tâm huyện lị Phú Quý đạt chuẩn đô thị loại V. Dự kiến năm 2018, điều chỉnh ranh giới để thành lập thị trấn Phú Quý, nâng huyện Phú Quý lên 1 thị trấn và 3 xã đảo.
Sau khi thành lập thị trấn, huyện đảo Phú Quý dự báo sẽ phát triển nhanh thành đô thị du lịch biển đảo của tỉnh Bình Thuận và theo quy hoạch đến năm 2025, Phú Quý lên đô thị loại 4 và trở thành thị xã du lịch với 4 phường.
Đã từ lâu đảo Phú Quý trở nên rất quen thuộc với nhiều người qua sử sách xưa dưới nhiều tên gọi: Cổ Long, Thuận Tịnh, Cù Lao Khoai Xứ, Cù Lao Thu... Từ năm Thiệu Trị thứ 4 (1844) vì tiềm năng kinh tế dồi dào và số lượng đặc sản đáng kể biệt nạp cho Triều đình Huế, đảo được đổi tên từ Tổng Hạ sang Tổng Phú Quý trực thuộc huyện Tuy Phong, phủ Ninh Thuận, tỉnh Bình Thuận.
Tuy là một hòn đảo nằm biệt lập giữa trùng dương nhưng dấu tích phát hiện được cho thấy đảo đã được khai phá tạo nên cuộc sống ở đảo từ rất sớm. Trong quá trình khai thác đá quánh, nhân dân đã tìm thấy những mộ vò lớn. Trong mộ có chôn theo một số công cụ lao động như rìu, bôn và cả những chiếc vòng đeo tay bằng đá với kỹ thuật chế tác rất tinh xảo. Điều này phù hợp với những giai thoại được lưu truyền rằng trước khi có sự khai phá thiên nhiên của những con người từ lục địa, ở đây đã có một giống người Thượng sinh sống bằng nghề hái lượm và bắt cá ven biển. Trải qua những biến thiên của lịch sử, Phú Quý là nơi hội tụ của nhiều luồng dân di cư từ lục địa ra với nhiều thành phần dân tộc khác nhau. Trong đó người Kinh đóng vai trò chủ thể.
Khi bắt đầu phát triển mạnh kỹ thuật đóng thuyền buồm với những chiếc thuyền ra được khơi xa thì cũng là lúc có nhiều người từ lục địa đặt chân lên đảo. Cùng với những phần mộ còn sót lại trên đảo, sự tích công chúa Bàn Tranh chứng tỏ người Chăm đã có mặt ở đảo này. Sự tích kể rằng: Bàn Tranh là một công chúa xinh đẹp vì chống lệnh vua cha nên bị kết tội phản nghịch nên bị kết đày ra đảo.[4][5]
Bên cạnh đó, do không chịu nổi sự hà khắc của chế độ nông nô, bất mãn với triều đình phong kiến, nhiều người đã tìm đường ra đây lập kế sinh nhai. Người Kinh có mặt ở đảo cũng từ rất sớm. Trong thời kỳ Trịnh-Nguyễn phân tranh (1627–1672), rất nhiều ngư dân thuộc các tỉnh duyên hải miền trung, hoặc chạy giặc lánh nạn, hoặc đi tìm nguồn cá, thuyền của họ vượt sóng trùng dương đã gặp phải những trận cuồng phong khốc liệt và "xiêu" lên đảo.
Cùng với người Kinh, một số người Hoa cũng hòa nhập vào cộng đồng cư dân ở Phú Quý. Vàơ thế kỷ 17, một số quan lại nhà Minh sau khi chống nhà Thanh thất bại, đã phải trốn ra nước ngoài. Từng đoàn thuyền vượt biển tiến về phía nam, trong số đó có hàng chục thuyền đã quyết định dừng chân lập nghiệp ở Phú Quý. Người Hoa đến đây sống dựa vào các ngành nghề như dệt tơ lụa, buôn bán. Quá trình phát triển về sau, một số người do làm ăn trở nên giàu có đã lần lượt tìm vào các thành phố lớn ở đất liền, chỉ một số ít còn lại trên đảo.
Khi dân cư ngày một đông hơn thì các hình thức tổ chức xã hội cũng dần dần được hình thành. Vào thời chúa Nguyễn Phúc Khoát (1738-1765), chính quyền Đàng Trong đã tổ chức trên đảo thành từng hộ bạch bố đến đội bạch bố rồi dần dần trở thành ấp và làng. Tuy số dân lúc bấy giờ chưa đông đúc nhưng Phú Quý có đến 14 làng và 1 ấp. Mỗi làng được lập trên cơ sở một nhóm nhỏ ngư dân, đôi lúc chỉ có từ 10 đến 12 tránh đinh và thường mang những tên cũ của địa phương trước khi đến đây lập nghiệp: Thoại Hải, Thế Hanh, Thế An, Hội Thiên, Hội Hưng, Hương Lăng, Mỹ Xuyên, Phú Ninh, An Hòa, Hải Châu, Thương Hải, Triều Dương, Hội An, Mỹ Khê và ấp Quý Thạnh. Từ niên hiệu Đồng Khánh - Đồng Khánh năm thứ 1 (1886), toàn đảo được tổ chức thành 11 làng và đến năm 1930 do sự sáp nhập ba làng Phú Ninh vào Phú Mỹ và Hương Lăng vào Quý Thạnh nên chỉ còn lại 9 làng: Long Hải, Phú Mỹ, An Hòa, Hải Châu, Thương Hải, Quý Thạnh, Triều Dương, Mỹ Khê và Hội An. Hiện nay, đảo được chia làm 3 xã: Long Hải, Ngũ Phụng, Tam Thanh.
Phú Quý trong một thời gian dài đã sống trong điều kiện khép kín tự cung tự cấp với những hoạt động kinh tế như trồng trọt, đánh bắt hải sản, một số ngành nghề thủ công như dệt vải, đan võng, ép dầu... Trong đó, ngư nghiệp đóng vai trò chủ đạo.[6]
Ngày 27-4-1977, huyện đảo Phú Quý chính thức được thành lập theo Quyết định số 329-CP của Hội đồng Chính phủ trên cơ sở đảo Phú Quý, khi đó thuộc tỉnh Thuận Hải, gồm 3 xã: Long Hải, Ngũ Phụng, Tam Thanh.
Ngày 26-12-1991, tỉnh Thuận Hải được tách thành 2 tỉnh là Bình Thuận và Ninh Thuận, huyện đảo Phú Quý trực thuộc tỉnh Bình Thuận.
- Mẫu giáo: Long Hải, Tam Thanh, Ngũ Phụng.
- Mầm non: Hoa Biển, Hải Âu, Ban Mai
- Trung học cơ sở: Tam Thanh, Ngũ Phụng, Long Hải.
- Trung hoc phổ thông: Ngô Quyền
- Tiểu học:
- Mỹ Khê, Triều Dương (Tam Thanh);
- Đông Hải, Quý Hải (Long Hải);
- Quý Thạnh, Phú An (Ngũ Phụng).
Hòn Tranh
- Cách cảng Phú Quý 600m, nằm phía đông nam đảo Phú Quý với diện tích gần 40 ha(2.8Km2).
- Trước đây là một hoang đảo chủ yếu là cỏ tranh, được nhân dân phá trồng hoa màu, hiện nay đang được trồng rừng phục hồi môi trường.
- Không có dân cư sinh sống.
- Hiện là nơi đặt trạm ra-đa quan sát biển của lực lượng hải quân nhân dân Việt Nam.
Hòn Đen
- Nằm phía đông bắc thuộc xã Long Hải, cách bờ khoảng 1.5 km.
- Gồm toàn đá mẹ Bazan chưa phong hóa.
- Vào những lúc nước ròng có thể lội bộ ra Hòn Đen.
Hòn Trứng
- Nằm phía tây bắc, là cửa ngõ ra vào đảo, cách Phú Quý 13 km.
- Là điểm tựa của nhiều loại ghe thuyền.
- Mùa gió Nam thuyền có thể neo đậu ở phía bắc
- Mùa gió Bắc có thể neo đậu ở phía nam.
Hòn Giữa
- Đây là một dãy gành đá bén nhọn nằm cạnh Hòn Đen, nằm vắt ngang như một nhịp cầu nối liền Hòn Đen và Hòn Đỏ thuộc xã Long Hải.
Hòn Đỏ
- Nằm phía đông bắc thuộc xã Long Hải, cách bờ khoảng 1.5 km.
- Có tên là Hòn Đỏ vì ở đây toàn là đá màu đỏ.
Hòn Hải
- Cách đảo Phú Quý 70 km.
- Có hình dạng là một khối đá vuông cạnh mọc thẳng đứng.
- Là một trong các điểm cơ sở nằm trên đường cơ sở của Việt Nam.
Hòn Đồ Lớn
- Nằm phía đông nam và cách Phú Quý 60 km
- Là hòn đảo mới hình thành năm 1923 do hoạt động phun trào dưới lòng biển Đông. Lúc đầu có dạnh hình tròn với đường kính 40 m, trên mặt có cát trắng và xung quanh có cạnh bậc thang thoai thoải.
- Hiện nay hình thành một bãi đá ngầm dài 700 m và rộng gần 500 m.
Hòn Đồ Nhỏ
- Nằm về hướng nam, cách đảo Phú Quý chừng 60 km.
Hòn Đá Tý
- Cách đảo Phú Quý 80–100 m.
- Chùa Linh Quang là di tích lịch sử cấp quốc gia tọa lạc trên một đồi cao tại thôn Mỹ Khê xã Tam Thanh. Chùa được xây dựng vào thời Cảnh Hưng thứ 8 đến nay đã có hơn 250 tuổi. Chùa còn lưu giữ các sắc phong của triều Nguyễn ban.[7]
- Vạn An Thạnh nằm ở xã Tam Thanh là một trong những vạn tại đảo thờ và tín ngưỡng ông Nam Hải và ở đây cũng có một số sắc phong mà các vua triều Nguyễn ban tặng.[8]
- Đền thờ Bà Chúa Ngọc và vạn Thương Hải là 2 di tích lịch sử cấp tỉnh vừa mới được công nhận có 5 sắc phong thần cho Bà Chúa Ngọc và còn một số hiện vật tế tự quý như: chiếc đỉnh đồng, chân đèn và chuông đồng.Ba sắc phong cho Thần Nam Hải và 2 sắc phong thần cho Bắc Trấn đô đốc Bùi Quận Công.
- Đình làng Triều Dương còn lưu giữ nhiều di vật quý giá như: các câu đối, hoành phi viết bằng chữ Hán Nôm; 5 sắc phong của các vua triều Nguyễn phong tặng cho Thành Hoàng bổn cảnh. Đây là di tích lịch sử cấp tỉnh.
- Ngoài ra Phú Quý còn có một số chùa và đền nổi tiếng được nhân dân sùng bái và thờ kính: Chùa Linh Sơn núi Cao Các, Mộ Thầy Nại, Miếu Bà Chúa Bàng Tranh, Thánh thất Cao Đài Ngũ Phụng...
- Hải sâm được nhiều người ưa thích nhất và được phục vụ trong các bữa tiệc. Hải sâm còn là nguồn lợi xuất khẩu.
- Da cá mú bông [9] hấp các vị thuốc bắc gồm đại táo, câu kỷ, mộc nhĩ, bá hạp, hột sen và một ít bún song thăng, gia thêm ngũ vị hương.
- Cua huỳnh đế [10] là đặc sản của vùng biển Bình Thuận, nhất là tại Phú Quý. Cua huỳnh đế có màu đỏ hồng, mai hình vuông, càng và que ngắn. Ðặc biệt, đầu cua dài và có nhiều râu.
- Ốc vú nàng [11][12]
Giao thông nối liền Phú Quý và đất liền từ trước đến giờ còn hạn chế chủ yếu dựa vào đường thủy nội địa. Trong khi các phương tiện đều đã xuống cấp và hành trình đến Phú Quý phải mất đến 6h (trong trường hợp biển lặng). Do đó, điều đó làm hạn chế phát triển tiềm năng du lịch của Phú Quý.
Tuy nhiên vào giữa năm 2010, HTX vận tải biển Phú Hưng đã đưa vào khai thác tàu trung tốc Phú Hưng [13], rút ngắn thời gian đến Phú Quý từ 6h xuống 2.5- 3h. Đây là bước tạo đà để phát triển du lịch.
| ||||||||||||||||||||||||||
No comments:
Post a Comment